Baarsbeschouwt

De kwestie van de vrije wil is voor mij geen raadsel meer. En dat is een opluchting.  Een veelbesproken kwestie in de filosofie en daarbuiten is de vraag of wij een vrije wil hebben of niet. De vraag is al vele eeuwen oud, de Romein Seneca heeft er bijvoorbeeld uitvoerig over geschreven. Heb ik als mens de vrije keuze om te beslissen of is alles maar schijnvrijheid; oorzaak en gevolg, gedetermineerd dus? Laten we naar het verleden kijken. De negentiende-eeuwse Schopenhauer stelde dat wij geen vrije wil hebben. Volgens Schopenhauer kan je doen of laten wat je wilt, maar niet wíllen wat je wilt. Of, citerend: ‘Je kunt doen wat je wilt, maar op een willekeurig bepaalt moment van je leven kun je maar één bepaald iets willen en absoluut niets anders dan dat.’ Schopenhauer legt verder uit: ‘A priori (van tevoren) denkt iedereen van zichzelf dat hij volledig vrij is, zelfs in zijn eigen handelingen, en denkt hij dat hij ieder moment een ander leven kan beginnen. Maar a posteriori, door er...

  Het bewustzijn verklaard? De vraag naar het bewustzijn is al zo oud als de filosofie. Zelfs nog ouder, weten we uit grotschilderingen. De afgelopen vier eeuwen is er door filosofen en wetenschappers veel gedacht en geschreven over het bewustzijn. Waar komt het vermogen om te ervaren en om waar te nemen toch vandaan? Descartes, Kant, Fichte, Hegel, Schopenhauer, Newton, Leibniz Er bestaat vandaag de dag nog steeds geen algemeen aanvaarde theorie. Denkers als Descartes, Kant, Fichte, Hegel, Schopenhauer, Newton, Leibniz, en ga zo maar door, hebben hun hoofd gebroken over het thema. Hun beschrijvingen geven aan dat er sluitende verklaringen ontbreken die betrekking hebben op de oorzakelijke wisselwerking tussen: Lichaam  en  geest . Hersenen  en  bewustzijn . Fysiek  en  mentaal . Het eigen bewustzijn  ten opzichte van anderen . Er zijn dus binnen de filosofie diverse concepten over het bewustzijn die een belangrijke rol spelen. Zoals het aangeven ...

Vrijheid van meningsuiting Van de filosofie leren wij dat er twee soorten vrijheid bestaan: negatieve en positieve vrijheid. Die houden geen waardeoordeel in, maar geven aan of het gaat om vrijheid die ontstaat door de   afwezigheid   van iets of door de   aanwezigheid   van iets. Twee praktische voorbeelden Wanneer een politieke beweging als  Vrijlinks  opkomt voor moslims die bijvoorbeeld verketterd of bedreigd worden door hun eigen gemeenschap, omdat ze homo zijn of uitgehuwelijkt worden. Dan komen ze op voor de negatieve vrijheid van die betreffende moslims:  de vrijheid van dwang en overheersing . Daarin kan ik kort zijn: dat vind ik prijzenswaardig. Laten we vooral opkomen voor die groep en hun zoektocht naar een beetje meer vrijheid. Wanneer Vrijlinks opkomt voor de vrijheid van meningsuiting, en het onvoorwaardelijke behoud ervan, dan komen ze op voor de positieve vrijheid:  het (voort)bestaan  van het voorrecht om te denken én te zeg...

We moeten de ideologische veren van de Verlichting afschudden Een besc houwing door Arjen Baars (leestijd: zes minuten ) Heeft u het ook gemerkt? Dat zoveel denkers en opiniemakers altijd zo dik doen over de Verlichting? We moesten de mens zien als rationeel wezen. We moesten de wetenschap zien als de hoeders van de waarheid. En de natuur, die konden wij mensen als de opperwezens die wij zijn gaan beheersen en kneden naar onze eigen hand. Nou, op al deze punten zat de mens er grandioos naast. Daarom is de tijd nu aangebroken om de ideologische veren van de Verlichting af te schudden. En te zoeken naar een nieuw verhaal. Immanuel Kant (1724- 1804) was zo’n typische Verlichtingsdenker, en zette de mens in zijn werk sterk neer als een rationeel wezen. Om die reden is Kant twee eeuwen later enorm bewierookt als zijnde de grootste filosoof sinds Plato. Dat Kant de mens als rationeel wezen wilde zien was niet zo gek voor zijn tijd. We hadden de middeleeuwen nog niet zo lang achter ons, een t...