Vanuit het hart over het klimaat, biodiversiteit en waardigheid voor dieren

Vanuit het hart over het klimaat, biodiversiteit en waardigheid voor dieren

Door menselijke activiteit komt er teveel CO2 in de lucht waardoor de temperatuur van de aarde gemiddeld langzaam stijgt. Het streven van Parijs is die temperatuurstijging beperkt te houden tot 1,5 graden. Dat gaan we niet redden. Afgelopen zomer was de temperatuurstijging al 1,4 graden. Als je het mij vraagt is het discutabel of we de warmtestijging zelfs onder de 2 graden kunnen houden.

Die menselijke activiteit kunnen wij terugrekenen tot de industriële revolutie. Klimaatwetenschappers waarschuwen er al een halve eeuw voor en ik heb zelfs waarschuwende krantenberichten gezien die wel een eeuw teruggaan. Bedrijven als Shell en Exxon hadden heimelijk al uit eigen onderzoek in de jaren tachtig aangetoond dat klimaatverandering gaande was en een bedreiging vormt voor de mensheid en het leven op aarde. Niettemin gaan hun activiteiten gewoon door. De interne rapporten werden onder het tapijt geveegd. Het inmiddels voor de tweede keer beroemd geworden verslag van de Club van Rome uit begin jaren zeventig waarschuwde ons ook al voor rampen. Sinds tegenwoordig het ene na het andere wetenschappelijk rapport van de IPCC is verschenen, waar zo’n beetje de hele wetenschappelijke wereld aan meewerkt, is er nu dan eindelijk na veel tegenstribbelen bijna algehele consensus wereldwijd over de rol van de menselijke activiteit bij het opwarmen van de aarde. We moeten er dus iets aan doen.

De gevolgen zijn als we niets doen niet te overzien. Meer extreem weer: denk aan tornado’s, extreme hoosbuien, overstromingen, lange droogtes en mislukte oogsten, extreme hitte en het onbewoonbaar raken van delen op aarde die nu bewoond zijn, smeltende ijskappen, het onder water lopen van bewoonde eilanden en kustgebieden door een risicovolle stijging van de zeespiegel. Tevens grote verliezen aan biodiversiteit. Dit alles bedreigt onze manier van leven en als we niets doen bedreigd het voor onze kinderen of kleinkinderen niets minder dan het voortbestaan.

Het is dus zaak dat we onmiddellijk significante maatregelen treffen. Die maatregelen worden ook getroffen door een kleine groep. Er worden innovatieve maatregelen getroffen door een deel van het bedrijfsleven en politieke partijen komen zoals te doen gebruikelijk als laatste in gang. Een partij als de Partij voor de dieren pleit al twintig jaar voor klimaatmaatregelen en het tegenhouden van de afname van biodiversiteit, GroenLinks al tien jaar langer dan dat. Maar die partijen hebben nou eenmaal niet zeer veel in de melk te brokkelen. As we speak ligt er dan, met name door het aandringen van D66, een pakket maatregelen vanuit het kabinet. Maar maatregelen als een vleestaks, hogere btw op vliegtickets of het stoppen met fossiele energie zitten er nog (lang) niet tussen. Gaan we hiermee in 2050 klimaatneutraal uitkomen dus? Ik vrees van niet.

Veel zal ook vanuit de burgers zelf moeten komen. Dat vraagt een gedragsverandering van heb ik jou daar. Allemaal elektrisch gaan autorijden, nagenoeg stoppen met vleeseten, ophouden met vliegen, kleding tweedehands kopen of laten repareren, zelf veranderen van bank of die banken moeten anders gaan beleggen, warmtepompen en zonnepanelen aanschaffen, anders gaan stemmen…. U voelt het al aankomen, dit vraagt nogal wat van de mensen. Toch maar weer die overheid dan die de mensen bij de hand moet nemen?

Zelfs Maarten van Rossem, die toch zeer mild gestemd is over de toekomst en geen reden tot paniek ziet voor wat betreft de grote wereldproblemen, zegt over het klimaatvraagstuk en of wij dat gaan tackelen: “We hebben de technologie en we hebben het geld, maar of het ons gaat lukken, ik weet het niet.” Wat u eraan doet, beste lezer, is aan u. Bent u bereid offers te maken? Laat ik eerst zelf eens aangeven hoe mijn vrouw en ik ons leven tot dusver hebben aangepast. Wij:

• hebben niet meer gevlogen sinds 2017
• eten bijna geen vlees meer (dat deed mijn vrouw al niet, maar ik ook nog zelden)
• eten vaak biologisch, vegan en Fairtrade
• zijn naar een duurzame bank overgestapt
• steunen petities om overheden wereldwijd tot maatregelen te bewegen
• rijden weinig auto
• kopen soms tweedehands kleding en boeken
• wonen in een behoorlijk geïsoleerd huis
• leveren plastic tasjes, lege flessen, blikjes, batterijen, lampen, elektronica en glas allemaal in
• gaan soms met prikker en vuilniszak de straten in om vuil op te ruimen
• douchen minder vaak en besparen water
• hebben sinds kort zonnepanelen

En dan nog gebruiken mijn vrouw en ik 1,6 planeet op een gemiddelde in Nederland van 3,5 planeten als we onze ecologische voetafdruk meten (U kunt uw ecologische voetafdruk meten op de website van het Wereldnatuurfonds). En we hebben maar 1 planeet. Maar dit is wel ongeveer de bijdrage die mijn vrouw en ik kunnen leveren. We hopen in de toekomst in de gelegenheid te zijn om elektrisch te gaan rijden, maar dan houdt het wel zo’n beetje op. Ik geloof dat wij wel wat vooruit lopen op de gemiddelde Nederlander die 3,5 planeet nodig heeft met zijn/ haar consumentengedrag, laat staan de gemiddelde Chinees of Amerikaan. Het is nu aanzien of de rest ons gaat volgen in het trachten de voetafdruk te verkleinen.

Over de afname van biodiversiteit maken wij ons ernstige zorgen. Nu al bestaat nog maar 4% van het totale leven op aarde uit wilde dieren. De leefgebieden voor olifanten, bavianen, neushoorns, tijgers, walvissen, orka’s, ijsberen, pinguins en vele tientallen meer soorten prachtdieren nemen drastisch af, er is zware overbevissing in de zeeën en oceanen en de insectenpopulatie is meer dan gehalveerd. Als er geen bijen meer zijn, hebben we een groot probleem. Ik ben geen bioloog, maar de lezer van dit stuk acht ik wel op de hoogte van hoe of het er voorstaat. U kunt misschien de laatste documentaire of het boek van David Attenborough kijken of lezen voor een goed beeld.

96% van het leven op aarde bestaat dus uit mensen, landbouwdieren en gezelschapsdieren. Met name kippen, koeien en varkens worden veel te veel in een krankzinnig tempo gefokt. Zeker ook in een land als Nederland. Vervolgens lijden die dieren vaak een erger dan miserabel leven met veel pijn en waar hen veel wordt ontzegt (koe mag niet voor haar kalf zorgen, soms zien dieren geen daglicht) of juist wordt opgedrongen (vreten en baren), totdat ze na een te kort leven in te kleine hokken worden vervoerd, ook in zomerse zinderende hitte, in hun laatste rit naar het slachthuis. Of urenlang opgepropt op elkaar in vrachtauto’s naar het buitenland vervoert worden om daar geslacht te worden. Als hemeltergend slotstuk gaat het er in die slachthuizen ook nog vaak verschrikkelijk aan toe, waar stroomstokken gebruikt worden of de varkens door menselijk falen nog bij bewustzijn zijn als ze levend in kokend water worden neergelaten. Daarvan kan je alleen maar heel hard huilen en iedereen die daar de beelden van ziet huilt van binnen en besluit stante pede vegetariër te worden. Helaas houdt men dat dan maar een paar dagen vol omdat het lastig is te stoppen en vlees nou eenmaal lekker is. Dat is het moeilijke voor veel mensen. Voor mij ook. Beelden waar je maag van omdraaien kijk ik niet meer. Daar ben ik veel te gevoelig voor. Maar ik hoop en bid en verwacht, dat we over honderd jaar terugkijken op deze kleine eeuw waarin de bio-industrie bestond en ons er diep voor schamen. Want die bio-industrie, daar moeten we van af, daar zijn steeds meer mensen wel van overtuigd.

Dat zouden we kunnen bereiken door niet- menselijke dieren rechten te geven. Net zoals wij menselijke dieren rechten hebben, maar denk ook bijvoorbeeld aan een rechtsvorm als bedrijven, want dat bestaat reeds. En voorts ben ik van mening, met het oog op het biodiversiteitsverlies, de vervuiling van de zeeën en oceanen en de massale boskap, dat we ook consequent mogen zijn en bergen, meren, rivieren, zeeën, oceanen en bossen, kortom de natuur ook rechten zouden moeten geven. Ik zie gelukkig in boekhandels steeds meer schrijvers, juristen, filosofen en activisten verschijnen die dezelfde mening zijn toegedaan en dat heel goed kunnen onderbouwen.

Eer al het leven, is wat ik vind. Herstel wat verloren dreigt te gaan. Gun dieren een natuurlijk leven waarin zij hun natuurlijk gedrag kunnen vertonen. Maak de landbouw extensief, biologisch, kleinschaliger en meer lokaal. Ik hoop ook dat wij over kunnen gaan op het eten van kweekvlees in plaats van dierenvlees. Herstel de bossen en wouden die CO2 uit de lucht halen, wat dus heel hard nodig is. Alleen met technologische oplossingen zullen we de klimaatdoelen van Parijs niet halen vrees ik. We zullen allemaal een beetje moeten offeren. Ons aanpassen aan omstandigheden die daar nu dringend om vragen. Dat geldt voor u en mij, dat geldt voor het bedrijfsleven, en dat geldt voor de regeringen wereldwijd. Alleen als we samen onze schouders eronder zetten, krijgen de dieren een waardig leven in de nabije toekomst, en onze kinderen en de generaties na hen een leefbare planeet.